«Χρειάστηκαν 90 χρόνια για να μάθω να ζωγραφίζω όπως τα παιδιά»
Pablo Picasso
Κάθε έκθεση παιδικής ζωγραφικής αναμφισβήτητα είναι ένα ξεχωριστό γεγονός, εορταστικού χαρακτήρα με εκδηλώσεις χαράς και συγχαρητηρίων προς τους νεαρούς δημιουργούς, τους γονείς και τους δασκάλους τους. Μια τέτοια επιτυχία που εισάγει σε κοινωνικές προεκτάσεις, στη φαντασία της ηλικίας των 6 ή 8 ή 9 χρόνων, δημιουργεί νέους κόσμους και ψυχικούς κραδασμούς.
Το εγώ, ως θεμέλιος λίθος της ύπαρξης του παιδιού, ενίοτε φέρει τη σφραγίδα του οικείου περιβάλλοντος, έχοντας ως πρότυπο συνηθέστερα τη μητέρα, σε βαθμό ώστε οι υπερβολές των κατευθύνσεων και των επιρροών, όταν δεν είναι ενθαρρυντικές προόδου, περιορίζουν τις δυνατότητες του παιδιού. Είναι παιδαγωγικά διαπιστωμένο ότι στα επόμενα χρόνια του θα υπάρξουν τέτοιες μεταβολές με μιμήσεις, με έτοιμα καλούπια θεμάτων, απλές αντιγραφές, αυτά τα οποία δεν άγουν πουθενά.
Ας σημειωθεί ότι, ακόμη και στις περιπτώσεις που εμφανίζεται η ιδιαιτερότητα στο φυσικό ταλέντο του παιδιού, η παιδεία καλλιτεχνικής κατεύθυνσης την οποία λαμβάνει, αποφεύγει να επηρεάσει ή να θίξει τις όποιες επιλογές σε τρόπους έκφρασης όπως πάνω στο σχέδιο, στο χρώμα, στα σχήματα. Εκεί όπου ο διδάσκων μπορεί να επέμβει, να ενθαρρύνει, να βοηθήσει, όπως και κάθε άλλος μυημένος εκτός Σχολείου, είναι στα θέματα τεχνικής γνώσης ή με κατάλληλες πληροφορίες θεωρητικού περιεχομένου, γιατί το παιδί πρέπει και χρειάζεται να μείνει ανεπηρέαστο μέσα στην ελευθερία των φυσικών του ικανοτήτων και χαρισμάτων.
Εκεί που αλλάζουν σχεδόν ριζικά τα πράγματα, είναι λίγο πριν την εφηβεία. Η δημιουργική φαντασία του παιδιού υποκαθίσταται από τις επιδράσεις οι οποίες προέρχονται από τους ήρωες π.χ. των ηλεκτρονικών παιχνιδιών τα οποία χειρίζεται λόγω της γενικότερης κατεύθυνσης της εποχής μας. Έχοντας ακόμη την ανάγκη να εκφράζεται ζωγραφίζοντας, αντιλαμβανόμαστε τον ήρωα που σχεδιάζει στο χαρτί σας αντίπαλό του αλλά ταυτόχρονα να ταυτίζεται με τη δύναμή του για να έχει την ικανοποίηση της προσωπικής τους επιτυχίας ότι τελειώνοντας το σχέδιό του θα είναι ο νικητής.
Ένα παιδικό δημιούργημα δεν εξαντλείται με το θέμα το οποίο βλέπουμε με την πρώτη ματιά. Μπορούν να αντληθούν πληροφορίες για τα ψυχολογικά κλίματα του παιδιού όπως τη χαρά, τα αγαπημένα του πρόσωπα, την ελευθερία στην οποία κινείται, τη λύπη του ή την αδικία. Ας αφήσουμε τα παιδιά να εκφράζονται με όποιο τρόπο μπορούν κι ας θυμόμαστε πάντα αυτό που εμείς διδαχθήκαμε ότι γεννιόμαστε όντα λογικά και με ελεύθερη βούληση.
Τέλος, η ρήση του Picasso έχει τη σημασία της επιστροφής στην αληθινή δημιουργική ελευθερία η οποία πηγάζει από τις φυσικές πηγές της γέννησής μας. Γιατί σε όλη μας τη ζωή ζει μαζί μας το παιδικό σχέδιο.
Αθήνα, Ιανουάριος 2012
Σταμάτης Μεταξάς
Ζωγράφος
Ομότιμος Καθηγητής Α.Σ.Κ.Τ.